Artık blog yazmaz oldum, yazsam bile en büyük ÅŸebeklikleri mutfakta yaptığım için en popüler konu olan mutfak macelarımı yazmaz oldum. E 5 yılın sonunda makarnayı yakmamayı öğrendim, eskisi kadar et yapmıyorum, yapsam da suyunu bırakacağını hesaplamayı beceriyorum artık. Haliyle size anlatmaya deÄŸecek malzeme çıkmıyor.

   Ama korkmayın! GeçtiÄŸimiz günlerde sakarlık konusunda yeni bir çığır açtım. Gülecek, dalga geçecek, ve hatta torunlarınıza anlatacak (kısaca bu blog'u hala okuduÄŸunuza deÄŸecek) güzel bir hikayem var.

   Efendim, öncelikle biraz istatistiksel fizik ile baÅŸlayalım. Konunun gidiÅŸatı açısından önemli, atlamayınız. Biliyorsunuz, suyun buz ve buhar halleri var. Bunlara fizikte 'faz' diyoruz biz. Ben ilkokuldayken bize üç diye öğretmiÅŸlerdi bunları; katı, sıvı, gaz. Ortaokulda filan "E hocam plazma ne o zaman?" diye hoca sinir eder/ilgi çekmeye çalışırdı sınıfın ukala öğrencileri. (Evet, biliyorum, kızlar fizik bilgisinden etkilenmiyorlar.) Åžimdi sorsanız Bose-Einstein yoÄŸunlaşıklarından, Kuark-Gluon plazmalarına, yok daha olmadı topolojik yalıtkanlara kadar seksen tane faz çıkmış ama benim mutfağımın sınırları içerisinde katı-sıvı-gaz'dan ötesini kaale almamıza pek gerek yok.

   Takdir edersiniz ki bu fazlar arasında geçiÅŸler olabiliyor, mesela suyu dondurursanız sıvı fazdan katı faza geçiyor kiiiii bu olaya da fizik dilinde, evet evet bildiniz, faz geçiÅŸi diyoruz. Dinamik, yani sonsuz zamandan kısa süren, faz geçiÅŸlerini incerlerseniz, aslında çoÄŸumuzun bilmediÄŸi, bilse de sallamadığı bir durum var: Suyu donma sıcaklığının altına soÄŸutmanız illa da katı hale geçeceÄŸi anlamına gelmez. Suyu uygun koÅŸullarda soÄŸutursanız aslında 'süpersoÄŸutulmuÅŸ' su elde edebilirsiniz. Bu su sıfırın altında bir sıcaklıkta olsa bile donma sürecini baÅŸlatacak tetikleyiciden (bu fizik terimi deÄŸil, ben uydurdum) yoksun olduÄŸu sürece faz geçiÅŸi gerçekleÅŸmeyecektir. Bu süper-abc fazların daha çooook örneÄŸini görebilirsiniz saÄŸda solda. Mesela (yukarı bakarsanız) gördüğünüz kimi bulutlar (belki de hepsi, valla bilmiyorum) aslında gazdan sıvı hale geçebilecek yoÄŸunluktayken geçmezler, ama eÄŸer ÅŸehrinizin suya ihtiyacı varsa belediyesi paraya kıyıp uçaktan fiÅŸek attıracak olursa faz geçiÅŸini baÅŸlatıp yaÄŸmur yaÄŸdırabilirsiniz. Ya da süperderiÅŸik bir çözelti olan annenizin çilek reçelindeki ÅŸeker uygun ÅŸartlarda kristallenebilir, vs.

   Bunlar sıkıcı geçiÅŸler. EÄŸer aksiyon istiyorsanız süperısıtılmış suyla oynamak eeeeen iyisidir. (Bunu evde denemeyin, denerseniz de sonra gelip bana patlamayın "Senin yüzünden yandık!" diye.) Youtube'de filan aratırsanız bir sürü vidyosunu bulabilirsiniz bunun: Uygun ÅŸartlarda su kaynama sıcaklığının üstüne, ben diyeyim 120, siz diyin 150 dereceye kadar kaynamadan ısıtılabilir. Bu durumdaki suya bir kaşık, ya da baÅŸka bir ÅŸey attığınız zaman birden inanılmaz bir hızla kaynmaya baÅŸlar.

   Ama bunu yapması kolay deÄŸil tabii. Suyun temiz olması lazım, hatta kimi kaynaklara göre damıtılmış. Sonra ısıtmanın da mümkün olduÄŸunca eÅŸ dağılımlı olması için mikrodalga filan kullanmak gerekebilir. Konu üzerine çekilmiÅŸ bir 'mythbusters' bölümünde adamlar "Ya bunu bütün dünyada yapsa yapsa yılda üç beÅŸ salak yapar da yaralanır" diyorlardı.

   Sözün kısası, kazara yaptım ben bunu. Çay yapmaya çalışıyordum, üç dakika ısıttım suyu mikrodalgada, arada baÅŸka bir ÅŸeyle uÄŸraÅŸtım, su kaynayıp da soÄŸumuÅŸtur zannettiÄŸim için bir üç dakika daha ısıttım. Arada da içine çatal filan soktum, süperısıtılmışsa birden fokurdayıp beni yakmasın diye. Sonra çıkardım, bardağı tezgaha koydum, sol elimle içine çay poÅŸetini attım ki...öyle bir kaynadı, öyle bir kaynadı anlatamam. Ya da anlatırım: Koca su bardağının dibinde bir parmak su kaldı, gerisi bütün mutfaÄŸa yayıldı. PoÅŸeti attığım sol elimin bileÄŸinde kocaman bir yanığım var (aslında artık yok, iyileÅŸti sayılır, iz kalmıycak galiba), bir de alnımın biraz derisi soyuldu. (Evet, su alnıma kadar sıçradı.)

   Hikayeden çıkarılacak ders: Mikrodalgada su kaynatırken dikkatli olun, öyle youtube'de dedikleri kadar da zor deÄŸil birÅŸeyleri süperısıtmak.