ihanet.

(vaktiniz ve imkanınız varsa, Stevie Nicks / Tom Petty’den “Stop draggin’ my heart” şarkısı eşliğinde okumanızı tavsiye ederim. –bir de serin ve kuru bir yerde saklamanızı: ben çocukken Schweppes vardı, şimdiki gibiydi az çok ama kapağından çıkan harflerle bir hayvan adı yazdığınızda o hayvanı size hediye ederlerdi. İşte o Schweppes’leri şu kola buzdolapları olur ya, belinize kadar gelir, dikdörtgen prizma, tepesinden açıan iki kapağı olur, işte o buzdolaplarında tutarlardı, o buzdolaplarını da suyla doldururlardı soğutmaya az elektrik gitsin diye. O yüzden, kapalı yerde su içinde bekliyor olmalarından dolayı yani, hep kötü kokardı o şişeler, bir de etiketleri de kayardı, çıkardı.)

Bu sabah evimizin oradan (Algorta) üniversiteye doğrudan giden hat tekrar çalışmaya başladı (yaz tatili ile birlikte üniversiteye giden hatlar da kesintiye uğruyor). Yol, yaklaşık bir 20 dakika sürüyor. İşte bu sabah otobüse binince Harold Pinter’ın ‘The Betrayal’ına başladım, işe varınca çalıştım, iş bitince otobüsle gelirken devam ettim okumaya kaldığım yerden, otobüsten indikten bir 5 dakika sonra da kitabı bitirmiştim.
Harold Pinter, birkaç sene evvel (2005’te imiş) Nobel’i almış olduğundan ve İngiliz oluşundan başka hakkında pek bilgimin olmadığı bir yazardı (az evvel Nobel’i aldığı tarihe bakarken 2008 yılında (78 yaşında) ölmüş olduğunu da öğrendim). İşin -bence- ilginç yanı, “The Betrayal”ından haberimin Seinfeld’in aynı adlı ‘saygı’ bölümü (S09E08) vesilesiyle oluşu. Tersine kronoloji denilen bir teknikle yazıldığından ve iyi kotarıldığından, tadı daha güzel oluyor (tersine kronolojinin başyapıt örneği herhalde Memento’dur, Kurt Vonnegut’un “Slaughterhouse Five”ında da ilginç bir örnek varmış ama ben hatırlayamadım ilgili pasajı. Yine Wiki‘de, ondan hemen sonra da Iain M. Banks’in en parçalayıcı Culture kitabı olan “Use of Weapons”ın tekniğine yer veriliyor hoş bir tesadüf ve Emir’i -bir kez daha- aklıma getiriş olarak.
Kitapta ilginç bulduğum şey, karakterlerin ikisinin (Robert ve Jerry’nin), ki figüran garsonu saymazsanız 3 kişilik bir oyun oluşundan bu çoğunluğa delalet, konuşmada ve algıda hayli özürlü oluşlarıydı. Diyaloglar genelde Brezilya dizilerininkini aratmayacak nitelikteydi, uydurma örneği:

– Buradan sonra ne yapacaksın?
– Bana mı dedin?
– Evet sana.
– Ne dedin?
– Dedim ki, buradan sonra ne yapacaksın?
– Şimdi mi?
– Yok, sonra.
– Bilmem ki. Sen ne yapacaksın?
– Bilmem, bir şey bulurum elbet.

Şimdi, bir ihtimal abarttığımı düşünenler için, bizzat kitaptan alıntılıyorum:

– Cheers. She’s just putting Ned to bed. I should think he’ll be off in a minute.
– Off where?
– Dreamland.
– Ah. Yes, how is your sleep these days?
– What?
– Do you still have bad nights? With Ned, I mean?
– Oh, I see. Well, no. No, it’s getting better. But you know what they say?
– What?
– They say boys are worse than girls.
– Worse?
– Babies. They say boy babies cry more than girl babies.
– Do they?
– You didn’t find that to be the case?
– Uh… yes, I think we did. Did you?
– Well, I suppose… boys are more anxious.
– Boy babies?
– Yes.

Bu tür “durgun” diyaloglar özellikle İtalyan restaurantında geçen sahnede doruk yapıyor.

Şimdi, sonuçta karakterlerini durgun yapabilen yetenekli yazarlar olduğu gibi, kendi durgun olduğundan karakterleri de durgun olan yazarlar da var. Sonuçta ben de biliyorum, hem adam sonradan Nobel de almış, Kitabın kapağının resmini ararken, bir sitede, şu deyişe rasladım: “Pinter’s bare, banal language undercuts the potential melodrama of the story, and gives us a stark look at the way we lie to one another, particularly those closest to us.” – ikinci kısım (“stark look bla bla…”) biraz laylay olsa da, ilk kısmın hakkını vermek lazım.

Kitap, bir aşk üçgenini konu ediniyor. Emma, kocası Robert’i, Robert’in en yakın arkadaşı Jerry ile aldatıyor. Aldatma (ya da “ihanet”) aslında bende “bir gecelik aşk” türünden bir şeyler çağrıştırıyor, onun yerine, yüce jüri de kabul ederse, kayıtlara bundan böyle “ilişkisi olmak” (having an affair) teriminin kullanılmasını öneriyorum. Fakat işte çeşitli zamanlarda (ve genellikle geriye doğru) ilerledikçe, ilişkilerin diğer boyutlarını da görüyoruz.

Kitap iyiydi (sururi ölçeğinde 5 üzerinden 3’lük bir iyilik, ki benim ölçeğimi bilenler (ben&gü), bunun iyi bir şey olduğunu söyleyecektir) ama daha iyi bir özelliği, bana bu konuda yapılmış her daim favorim eserlerimden olan Doris Lessing’in “Pek sevimli olmayan bir hikayesi” ile, Claude Sautet’nin “Ayazda Bir Yürek”ini(*) hatırlattı.

Bu vesileyle, bayramınızı da kutlarım – yarın bayram münsabeti ile üniversiteye biraz geç gidip, maaile kahvaltı sefası yapacağım, sonra da üniversiteye gidip iki gün sonraki konferansın olası son dakika hazırlıkları ve geçen hafta bitirmiş olmam gereken programcığı halletme teşebbüslerinde bulunacağım.

kurgu mu bilimden çıkar, bilim mi kurgudan?

Bu günlerde kitap olarak Robert Charles Wilson‘ın Spin‘ini okumaktayım. Kötü olmasa da, çok iyi de değil. Konusuna gelince, hani Arthur C. Clarke’nin “The Nine Billion Names of God“ı var ya, işte sonunda yıldızların birer birer söndüğü, bu kitap da öyle başlıyor, yıldızlar birer birer gidiyor yani (ama her şeyin sonu gelmiyor); sonra gerek M. Banks’in “The Algebraist“, gerekse çömezi Alastair Reynolds’ın “House of Suns“ında zamanın daha yavaş işlediği bölgeler var ya, işte bunda da dünya o hale geliyor; bir de, hani yine Arthur C. Clarke’nin “Randezvous with Rama“sı var ya, işte onun benzeri bir şekilde, dünyalıları (en azından benim okuduğum yere kadar) pek de iplemeyen bizlerden ileri seviyede olduğu bariz insan olmayan amcalar var (potansiyel olarak). Bu büyük ölçekli gelişimlere çocukluktan süregelen (sürüklenen) saf anlatıcı’nın akıllı kıza aşkını ve kızın çok kafa ve çok zeki ağabeyini ekleyin, anlatıcı oğlana da biraz eziklik verin, işte öyle bir şey.

(Tekrarlamak isterim ki (que), kitap kötü değil. Sadece ben fazla artist olmuşum (artiz curtis)). Ya bunu, ya da Gene Wolf’un The Book of the New Sun serisini okuyacaktım, o biraz kötücül geldi, o nedenle bunu okuyayım dedim, bu arada arkadaş (Spin) 2006’da “en iyi kitap” kategorisinde Hugo ödülünü almış. Sonra iki kitap daha gelmiş ardıl olarak.

(Ya ben sanırım bilim-kurgu’dan bir süreliğine baydım arkadaşlar. Okuyacak bir şeyler bulmalı…)

Bir de: bariz ama yine de bana ilginç gelen bir gözlem — bilim-kurgu’da din her zaman için kötü ve baskıcı oluyor (Dune diyeceksiniz, ben de “aaa, hakikaten” diyeceğim ama orgi morgi bir yana Araplar yaw…. Tanrının 9 milyor adı’nda da aslında dinin iyi (doğru) bir şey olduğundan söz edilebilir. Tabii bir de Heinlein’ın “JOB: A comedy of Justice“ı ile gene Arthur C. Clarke’nin şu üç müneccime yol gösteren Bethelem’in hikayesini anlattığı “The Star” var, Gaiman’ın (sic!) “American Gods“‘ı var, tamam tamam, geri almıyorum ama susuyorum) .

yaş 70 king bitmiş…

okuma alışkanlığımı orta okulda s.king adlı arkadaşın kitaplarıyla kazandım, severek okurum, sonları pek kotaramaz, kara kulesini severim, it favorilerimdendir vesaire vesaire… birkaç sene evvel Everything’s Eventual adlı hikaye toplamasını okumuştum son olarak, iyi hikayeler vardı ama tabii ki bir Hearts in Atlantis‘in yakınına bile uğramıyordu. Bir heves, Ovieda’ya giderken Nina’cığıma Just After Sunset‘i de yüklemiştim, yolda ilk hikayeden (‘Willa’) başladım, son derece zayıf bir hikayeydi ama girişte bahsetmişti işte ‘öyküden kopmuş idim ama toparlandım’ filan deyu, devam ettim o yüzden ama ikinci hikaye olan ‘The Gingerbread Girl’ de patlak çıkınca okumayı bıraktım. Dönüş yolunda son hikaye olan ‘A Very Tight Place’e başladım, o da bitti akabinde.

Diyeceğim o ki, ne can sıkıntısı ne öfke o kadar ama üzüntü ve muz kabuğu… şuradaki karikatür ne yazık ki hep…

King 63 yaşındaymış bu arada. Yolda Gaiman’ın ‘The Graveyard Book’u da bitti, hayli güzel bir kitap, kurgu diye ucundan tutturulmuş hikayecikler / enstantaneler yumağı olsa da güzeldi, HP gibiydi ama akla birkaç kere Jonathan Strange & Mr. Norrel’ı da getirmedi değil. Gaiman da 50 yaşında bu arada. Yaşlı yaşlı yaşlı…


Resmi aparttığım blog girişi:

Neil Gaiman. Stephen King?

 

neil ve tori

(başlangıçta …ve diğer şeyler diye alt başlık atacaktım ama sonra iki ayrı giriş yapmaya karar verdim, yine de, ilerleyen satırlarda göreceğiz. Neyse.)

Neil Gaiman’ı çok eski zaman olmasa da, yine de görece “bir zaman” önce “keşfettim”. 2002 olabilir, 2003 olabilir, o aralarda bir yerlerde. Barış Sandman’den bahsedip duruyordu, nitekim başlangıcım da Sandman serisi ile oldu, sonra Neverwhere’i bir yerlerden bulup izledim, American Gods’ı, Stardust’ı, Dream Hunters’ı, Anansi Boys’u okudum, sonra bir sürü bir şeylerini daha (Sandman’in yeri ayrıdır, American Gods’ı o kadar ilginç bulmam, benim favorim Anansi Boys‘dur kitapları arasında).

Sonra kabak tadı verdi. Klasik cevap “ben büyüdüm” olurdu herhalde ama bir noktadan sonra gına geldi, bunda batasıca ve de iflah olmaz hipster ruhumun, Gaiman’ın bir anda “herkesler okuyor artık şekerim” kategorisine girmesinin ve yaşamını yazdıkları vesilesiyle epeyce de iyi bir şekilde idame ettirebiliyor olmasının da katkısı var.

Tori Amos’u çok daha uzun bir zamandır dinleyegelesim var. Çok severdim, doğrudan ruha bağlardım kulakları es geçerek. Sonra, özellikle (ve bence hala doğal olarak) American Doll Posse’den itibaren “yok” dedim kendisine, ondan önce “tatlı uçuk/kaçık”ken, o andan sonra “deli/manyak” oldu nezdimde. Bütün bunları yazsam da, şu anda “Tear in your hand“i dinlemekteyim – böyle bir şarkının 10,000 yıl hatrı olmaz da ya neyi olur, orası da apayrı.

Artık hala bilmeyen kaldı mı, bilemem fakat, Neil Gaiman ile Tori Amos çok yakın arkadaşlar, biri şarkılarında, diğeri de hikayelerinde olmaz üzere, pek çok kere atıfta bulunmaktalar birbirlerine (bunlardan en hastası olduğum, Gaiman’ın Stardust’ta Tori Amos’ı bir ağaç olarak yazmasına ithafen, Horses‘da dile getirdiği “But will you find me if Neil makes me a tree?” lafıdır – ayrıca ‘Boys for Pele’nin kapağı ne muhteşem bir kapaktır!).

Geçen haftalardan birinde, Grand Rapids adlı Michigan şehrinin kollektif olarak hazırladığı müthiş tepki videosu vesilesiyle herkes gibi bir yerlerden (benimkisi ‘Weird’ Al sayesinde idi: “The Saga Begins“)tanışıklığımın olduğu ‘American Pie‘ şarkısıyla bu defa resmi olarak tanıştım. Şarkı, (wiki’den alıntılıyorum) Buddy Holly, Ritchie Valens ve The Big Bopper (Jiles Perry Richardson, Jr.)’ın yaşamlarını yitirdiği “Müziğin öldüğü gün” olarak adlandırılan 1959’daki uçak kazasına ithafen yazılmış. Olay yeterince üzgün olsa da / üzgün olduğu için, şarkı yitirilmiş umutları tekrar canlandırmak güdüsüyle (buraları ahkamımla yazıyorum, wiki’nin bir suçu yok) hayli naif ve coşturucu. Üzgün bir olayı daha da üzücü bir hale getirmek işin kolayına kaçmak olacağından, tersi bir edim başarılı bir şekilde kotarılınca çok daha erdemli oluyor. Uzun lafın kısası, şarkının bir de Tori Amos versiyonu olduğunu görüp, dinlemeye başladım. Sonuç: olmadı. Cougar Town’ın bir bölümünde Scrubs’ın canımız ciğerimiz Ted’i çıkagelir, süper yeteneği olarak en neşeli şarkıyı bile acıklı hale getirebilmesi belirtilir, akabinde de istek olarak B52s’dan “Love Shack”i çalıp söyler (“- God, I wanna kill myself / – Thank you.”) . Ama Tori Amos (bu pek bilmiş blog yazarınıza göre) böyle bir şey yapma lüksüne sahip değildir. Smells like teen spirit’i de o şekilde çalma hakkına sahip olmadığı gibi. Yani, sonuçta, zaten bir süredir ne yapsa batıyordu, bu son hamleyle iyice koptuk kendisinden.

Ece Coraline’ı çok sever: ona uygun olup olmadığını bilemediğimden önce masal olarak, hayli yumuşak bir versiyonuyla başlamıştım işe. Çok sevince, kontrollü olarak filmini izletmiştim – İngilizce olmasına rağmen filmine de bayılmıştı, sonrasında kitabını okuduk pek çok kereler (kitap Doruk ile Didem’in hediyesidir bu arada), ardından çizgi-romanını da aldık. Coraline’ı ben de çok severim, zaten genelde çocukların “kitaplardaki çocuklar” gibi olmadığı kitapları çok severim (bkz. Grucho Marx ve kulüpler üzerine olan incisi, ki mottolarımdan biridir o da). Geçen gün vaktiyle Brian’ın benim bütün “Yok aga, Neil Gaiman bitmiştir benim için”lerime rağmen önerdiği “The Graveyard Book”a başlamıştım, niyetim, Ece için uygun olup olmadığına bakmak idi (ailenizin sansürcüsü Suru, bir kez daha hizmetinizde / parti ve kutlamalar için fiyat isteyiniz (bu son espri Tina Fey’den). Kitap çok güzel. Daha çok başlarındayım, şöyle de bir sürprizle karşılaştım bugün:

Scarlett was happy. She was a bright, lonely child, whose mother worked for a distant university teaching people she never met face-to-face, grading English papers sent to her over the computer, and sending messages of advice or encouragement back. Her father taught particle physics, but there were, Scarlett told Bod, too many people who wanted to teach particle physics and not enough people who wanted to learn it, so Scarlett’s family had to keep moving to different university towns, and in each town her father would hope for a permanent teaching position that never came.
Bu kısım hoşluk, kitap güzel. İnsan sevdiklerine kızgın kalamıyor.

(ne kadar da bol bağlantılı bir giriş yaptım böyle, aferin bana. Bu arada, açılmamayı becerdim, geri kalan şeyleri de ayrı bir giriş olarak yazacağım(dır))

something you don’t know about.

Surface Detail

amazon.de’ye başka bir iş için uğramıştım da, tanıdı hemen, yanıma geldi, iain m. efendi’nin yeni culture kitabı çıkıyormuş, 7 ekimde, onun müjdesini verdi, “haberim yoktu.” dedim çok da ilgilenmiş görünmemeye çalışarak, ne de olsa matter hezimetini daha yeni yeni atlatıyorum (bunu da çoklukla ardından giriştiğim alternatif arayışlarında okuduğum alastair reynolds’un house of suns’ının acemiliğine borçluyum). neyse, çıksın da, okuruz elbet. ne de olsa şunun şurasında bir tanecik sf serimiz var, atsan atılmaz satsan satılmaz, kol kırılır yen içinde kalır. editör bu çözünürlükte çok güzel görünüyor da, yazdıkça yazasım geliyor ama bir yere kadar, iş vakti, güç vakti, birlik beraberlik vakti (bir de birileri pls “yetmez ama evet” olayını açıklayabilir mi? refahçılar mı böyle demiş, liberaller mi, anlayamadım, öyle göndermelerle karşılaştıkça da sözlükte, orada burada şurada, öyle bakıyorum – evet iyi fikir, iyisi mi, sözlüğe sorayım, iyiyim güzelim oh mis, tamam tamam sonlandırıyorum yazmayı the end)

bu arada — ispanyolca bilmiyorum diye kan bağışlayamadım bir 20 dakika evvel, iyi mi!